विभक्ति शब्दावलि | Declension Forms of Words.

A set of different forms of the same word is called Declension. In Sanskrit we have them in a table for each word (verb / noun) called VIBHAKTI. There are 7 Vibhaktis for every word in Sanskrit.

1. कर्ता – Who (Nominative) – प्रथमा
2. उसे (कर्म) – To (Accusative) – द्वितीया
3. द्वारा (करण) – By (Instrumental) – तृतीया
4. उसके लिये (संप्रदान) – For (Dative) – चतुर्थी
5. उसमे से (अपादान) – From (Ablative) – पञ्चमी
6. उसका (संबन्ध) – His / Her/ Its (Genitive) – षष्टि
7. उसमे (अधिकरण) – Where (Locative) – सप्तमि
8. हे! (सम्बोधनम्) – calling (Vocative) सम्बोधनम्

Let’s see some variety of words and their declension forms.

कवि: | ई-कारान्त पुल्लिङ्ग्

गुरु: | उ-कारान्त पुल्लिङ्ग्

राजा: | आ-कारान्त पुल्लिङ्ग्

REMEMBER YOUR BASIC TABLE?

---

Above table is actually made from combination of slices from detailed 3 different Vibhakti forms of “TAD” (तद्) that are as below:

MEANING =>	He	She	It
GENDER =>	Male	Female	Nutral
कर्ता – Who (Nominative) – प्रथमा – The Poet.
एक वचन – Ek vachan – – Singular	सः	सा	तत् / तद्
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	तौ	ते	ते
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	ते	ताः	तानि
उसे (कर्म) – To (Accusative) – द्वितीया – To the poet.
एक वचन – Ek vachan – – Singular	तम्	ताम्	तत् / तद्
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	तौ	ते	ते
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	तान्	ताः	तानि
द्वारा (करण) – By (Instrumental) – तृतीया – By the poet
एक वचन – Ek vachan – – Singular	तेन	तया	तेन
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	ताभ्याम्	ताभ्याम्	ताभ्याम्
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	तैः	ताभिः	तैः
उसके लिये (संप्रदान) – For (Dative) – चतुर्थी – For the poet.
एक वचन – Ek vachan – – Singular	तस्मै	तस्यै	तस्मै
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	ताभ्याम्	ताभ्याम्	ताभ्याम्
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	तेभ्यः	ताभ्यः	तेभ्यः
उसमे से (अपादान) – From (Ablative) – पञ्चमी – From the poet.
एक वचन – Ek vachan – – Singular	तस्मात् / तस्माद्	तस्याः	तस्मात् / तस्माद्
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	ताभ्याम्	ताभ्याम्	ताभ्याम्
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	तेभ्यः	ताभ्यः	तेभ्यः
उसका (संबन्ध) – His / Her/ Its (Genitive) – षष्टि – Poet’s
एक वचन – Ek vachan – – Singular	तस्य	तस्याः	तस्य
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	तयोः	तयोः	तयोः
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	तेषाम्	तासाम्	तेषाम्
उसमे (अधिकरण) – Where (Locative) – सप्तमि – In the poet.
एक वचन – Ek vachan – – Singular	तस्मिन्	तस्याम्	तस्मिन्
द्वि वचन – Dwi Vachan – Dual	तयोः	तयोः	तयोः
बहु वचन – Bahu Vachan – Plural	तेषु	तासु	तेषु