Level-1_Lecture-8

ऋतवः

No. ऋतवः (संस्कृत) Seasons हिंदी माह Months    तापमान मौसमों के त्यौहार
1 वसन्तः Spring चैत्र, वैशाख Mar-Apr 20-30 ˚C बसंत पंचमी, गुडी पडवा, होली, रामनवमी, वैशाखी/ हनुमान जयंती
2 ग्रीष्मः Summer ज्येष्ठ, आषाढ May-Jun बहुत गर्म, 40˚C-50˚C वट पूर्णिमा, रथ यात्रा और गुरु पूर्णिमा
3 वर्षाः Monsoon सावन, भाद्रपद Jul-Aug गर्म, उमस और
बहुत ज्यादा वर्षा|		 रक्षा बंधन, कृष्ण जन्माष्टमी, गणेश चतुर्थी
4 शरत् Autumn आश्विन, कार्तिक Sep-Oct 19˚C-25˚C नवरात्रि, विजयादशमी, शरद पूर्णिमा
5 हेमन्तः Pre-winter मार्गशीर्ष, पौष Nov-Dec 20˚C-15˚C दीपावली और कार्तिक पूर्णिमा
6 शिशिरः Winter माघ, फागुन Jan-Feb 10˚C से कम हो सकता है| संक्रांति, महाशिवरात्रि

हलन्त ‘म’ (म्) के ३ नियम। [Half “M” Rules]

What is Half “M”? (हलन्त ‘म’)

 म्

Normally it is used for suffix to all “Neuter” nouns.
e.g. Book = पुस्तकम्, Fan = व्यजनम्, water = जलम्, etc…

नियम १[Rule#1]

हलन्त ‘म’ के बाद यदि स्वर आता है, तो हलन्त ‘म’ वैसे ही रहेगा। Half “M” remains as is if it is followed by any of the Swara (Vowel). (सारे स्वर:- अ, आ, इ, ई इत्यादि)

उदाहरण:-

अहम् आम्रं खादामि। I am eating mango.

अहम् आगच्छामि। I am coming.

नियम २ [Rule#2]

हलन्त ‘म’ वाक्य के अंत में आता है, तो हलन्त ‘म’ वैसे ही रहेगा। Half “M” remains as is if it comes in the end of the sentence.

उदाहरण:- 

मूर्खस्य नास्ति औषधम् | મૂર્ખની કોઈ દવા નથી. There is no remedy for fools.

यथा कर्म तथा फलम् |

જેવું કર્મ એવું ફળ. Like deeds likewise results.

नियम ३ [Rule#3]

हलन्त ‘म’ के बाद यदि व्यंजन आता है, तो हलन्त ‘म’ नही रहेगा। उसके बदले, उसके पहले अक्षर पे अनुस्वार आएगा। Half “M” gets vanished & previous letter gets a DOT on top if Half “M” is followed by any “Vyanjan / Consonant”.

उदाहरण:-

अहं चलामि। I am walking.

अहं जलं पिबामि। I am drinking water.

गतस्य शोक: न कर्तव्य: | 
ગયેલાનો શોક ન કરવો. No point in crying over spilled milk.
शिलं परम् भूषणम् | 
ચરિત્ર શ્રેષ્ઠ આભૂષણ છે. Character is the best ornament.
अतितृष्णा विनाशाय | 
અતિ લોભ વિનાશનું કારણ છે. Greed invites disaster.
काय: कस्य न वल्लभ:? 
પોતાનું શરીર કોને વહાલું નથી? Who doesn’t love own body?
मूर्खस्य नास्ति औषधम् | 
મૂર્ખની કોઈ દવા નથી. There is no remedy for fools.
बलियसि केवलम् ईश्वरेच्छा | 
માત્ર ઈશ્વરેચ્છા જ બળવાન છે. God’s wish is ultimate.
जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी |
માતા અને માતૃભૂમિ સ્વર્ગથી પણ શ્રેષ્ઠ છે. Mother & motherland are better than heaven.
@PMOIndia
#CelebratingSanskrit
#MannKiBaat